Hoogsensitiviteit

Jij
Jij mag zijn, zoals je bent
om te worden, wie je bent
maar nog niet kunt zijn
en je mag het worden op jouw manier
en in jouw tijd

Ben je hoogsensitief of heb je een kind met hoogsensitiviteit? Neem dan vooral eens contact met me op. Het helpen van kinderen die hoogsensitief zijn is mijn specialiteit. Maar ik begeleid ook volwassenen op het gebied van hoogsensitiviteit.

Wil je meer weten over hoogsensitiviteit of de kenmerken ervan? Lees dan verder. Onderstaande tekst is afkomstig van het Landelijk informatiepunt Hoogsensitieve Kinderen.

Inleiding

Hoogsensitieve kinderen nemen veel waar. Ze herkennen de kleinste veranderingen en details. Ze observeren voortdurend en kijken het liefst eerst de kat uit de boom. Om een nieuwe situatie goed te kunnen overzien, bekijken ze eerst alles vanaf een veilige afstand en een veilige plaats. Pas als ze vertrouwd zijn met de situatie, nemen ze actief deel.

Ook in situaties met sociale interactie zijn ze oplettend. Ze weten bijvoorbeeld precies te benoemen wat er in een bepaalde situatie gebeurd is, ook al is dat al lang geleden. Op school observeren hoogsensitieve kinderen bijvoorbeeld nauwkeurig welke kinderen de neiging hebben om fel te reageren. Ze weten vervolgens precies wat ze bij deze kinderen beter kunnen laten, om niet zelf met die felle reactie geconfronteerd te worden. Ze denken diep na over oorzaak en gevolg.

Veel opmerken en diep reflecteren
Amerikaans psycholoog Elaine N. Aron, grondlegster van het begrip hoogsensitiviteit, noemt twee aspecten die kenmerkend zijn voor een hoogsensitief kind:

• de neiging veel op te merken
• diep reflecteren alvorens te handelen

Door de combinatie van beide kan een hoogsensitiefkind angstig lijken. Toen wij op vakantie hoorde dat thuis een hevige regenstorm had gezorgd voor ondergelopen straten in het dorp, ging onze zoon hier diep over na en betrok het gebeuren op zijn eigen situatie. Toen het de dag erna heel hard ging waaien, ging hij angstvallig alle spullen onder de luifel zetten, alle ramen dicht doen, de deur van de caravan dicht doen en begon zich zorgen te maken over zijn vader die met de racefiets op pad was. Hij was werkelijk heel bang dat het bij ons ook zou overstromen. In feite was vooral sprake van behoedzaamheid, omdat hij wist wat er allemaal kon gebeuren.

Hoogsensitieve kinderen voelen zich het meest op hun gemak bij volwassenen die voortdurend rustig en oprecht met hen omgaan. Dan durven ze zichzelf te laten zien en blijken het spontane, communicatieve, sociale, creatieve en intelligente kinderen die veel te vertellen hebben. Verhef je echter regelmatig je stem, reageer je wel eens boos of heb je de neiging steeds weer te corrigeren, waardoor nadruk komt te liggen op dat wat niet goed gaat ("Zit nou toch eindelijk eens stil", "Doe eens normaal", "Je werk is niet netjes genoeg"), dan zal een hoogsensitief kind zich onvoldoende veilig bij je voelen.

Emotionele beleving

Hoogsensitieve kinderen lijken een sterke emotionele beleving te koppelen aan de dingen die ze opmerken. Mogelijk hebben ze dat op een bepaalde manier nodig. Alsof dat wat ze waarnemen waarde en betekenis voor hen heeft wanneer ze er een innerlijke reactie bij ervaren. Iedere indruk lijkt iets los te maken, of dat nu vreugde, verdriet, afschuw, schrik, angst, verbazing, verwondering of wat dan ook is. Ze zoeken indrukken op en halen deze diep naar binnen, door ze tot een onderdeel van hun innerlijke beleving te maken.

Maar te veel indrukken achter elkaar, of een te heftige indruk ineens, kan tot uitputting leiden. Het kind raakt zo vol, dat het minder goed gaat functioneren. Er ontstaat, wat Elaine Aron noemt, 'overprikkeling'. Dat kan zich op allerlei verschillende manieren uiten; teruggetrokken of juist heel druk gedrag, woede-aanvallen, hangerigheid, op zichzelf willen zijn, huilen, boosheid en concentratieproblemen zijn voorbeelden hiervan.

Kenmerken van hoogsensitiviteit

Hieronder volgt een lijst van wetenschappelijk bepaalde kenmerken, zoals Elaine Aron die noemt in haar boek 'Het hoogsensitieve kind'. Een kind is hoogsensitief als dertien of meer vragen van toepassing zijn. Ook als slechts één of twee kenmerken in extreme mate aanwezig zijn, geldt een kind als hoogsensitief.

Kenmerken naar Aron

• snel schrikken
• last hebben van kleren die kriebelen, naden in sokken of kledingmerkjes tegen de huid
• niet houden van verrassingen
• meer leren van een vriendelijke terechtwijzing dan van strenge straf
• lijkt gedachten te kunnen lezen
• moeilijke woorden gebruiken voor de leeftijd
• elk vreemd geurtje ruiken
• een scherpzinnig gevoel voor humor hebben
• zeer intuïtief lijken
• moeilijk in slaap te krijgen na een opwindende dag
• moeite hebben met grote veranderingen
• wil zich verkleden als de kleren nat of zanderig zijn geworden
• veel vragen stellen
• perfectionistisch zijn
• oog hebben voor het verdriet van anderen
• van rustige spelletjes houden
• diepzinnige, beschouwende vragen stellen
• zeer gevoelig zijn voor pijn
• slecht kunnen tegen een luidruchtige omgeving
• oog hebben voor detail (iets dat van plaats is veranderd, een verandering in iemand uiterlijk)
• eerst kijken of het veilig is alvorens ergens in te klimmen
• het best presteren wanneer er geen vreemden bij zijn
• de dingen intensief beleven

Hierbij dient opgemerkt te worden dat kinderen met een gedragsstoornis (zoals ADHD, ADD, PDD-nos) vaak een beeld vertonen waarin zeker twee tot vijf van de zojuist genoemde kenmerken aanwezig zijn. Realiseer je, dat dit niet betekent dat de diagnose betreffende de gedragsstoornis onjuist is. Zowel gedragsstoornissen als hoogsensitiviteit zijn slechts te diagnosticeren naar aanleiding van het complete beeld dat een kind laat zien in zijn of haar gedrag, en niet naar aanleiding van enkele losse kenmerken.

Kenmerken naar LiHSK
Hieronder volgt de lijst van kenmerken, zoals Het LiHSK die hanteert, onderverdeeld in 4 categorieën. Deze kunnen worden gezien als een toevoeging op of ter verduidelijking van de kenmerken van Aron.
Bij hoogsensitieve kinderen herkennen we kenmerken uit alle vier categorieën. De kenmerken staan in relatie tot elkaar en hebben dus vooral betekenis in hun onderlinge samenhang. Daarmee ontstaat een beeld van hoogsensitiviteit, dat in een kind herkenbaar moet zijn. Voldoen aan slechts enkele kenmerken is in de visie van LiHSK dus niet genoeg om te kunnen spreken van hoogsensitiviteit.

Kenmerken op lichamelijk gebied: het fysieke lichaam, inclusief de zintuigen

• veel zien, kleine veranderingen waarnemen
• graag 'langs de kant' staan om te observeren
• scherp horen, bijvoorbeeld geluiden snel 'hard' noemen
• geïrriteerd zijn door kleine ongemakken, zoals een natte mouw of labeltjes in kleding
• intens reageren op lichamelijke pijn
• subtiele geur- en smaakverschillen onderscheiden
• gevoelige ogen, bijvoorbeeld licht snel 'fel' noemen

Kenmerken op emotioneel gebied: gevoelens, omgang met anderen

• aanvoelen van stemmingen en emoties- zich snel zorgen maken
• toetrekken naar kinderen die enigszins buiten 'de groep' vallen
• behoefte hebben aan een rustige omgeving met niet te veel mensen
• moeite hebben met veranderende omstandigheden
• de kwetsbaarheid van anderen zien en begrijpen
• tijd nodig hebben om aan een nieuwe situatie of omgeving te wennen
• inlevingsvermogen, zich goed kunnen verplaatsen in de gevoelens van anderen
• niet van verrassingen houden
• op jonge leeftijd al in staat zijn tot zelfreflectie
• niet in het middelpunt van de belangstelling willen staan

Kenmerken op mentaal gebied: denken, leren, informatieverwerking

• een goed geheugen hebben
• voor de leeftijd over een grote woordenschat beschikken
• snel van de ene gedachte naar de andere associëren
• diepzinnige vragen stellen
• eindeloos willen weten 'waarom'
• resultaten van rekenen blijven achter bij de rest van de vakken een goed gevoel voor vreemde talen hebben, maar die graag in de praktijk leren via conversatie (liever dan uit een boekje)
• kennis op school niet letterlijk willen/kunnen reproduceren, maar liever creatief toepassen
• moeite hebben met structureren en organiseren
• een hekel hebben aan oefenen en herhalen
• dichtklappen of zenuwachtig worden bij feitelijke, gesloten vragen
• liever belevend lezen dan begrijpend lezen

Kenmerken op spiritueel gebied: besef van een zingevende context, eventueel vallend buiten de grenzen van het direct waarneembare

• eigen wijsheid, heel gericht de eigen weg volgen
• vol levenslust, heel blij en enthousiast kunnen zijn
• zeer hechten aan de waarheid
• gericht zijn op liefde en vrede
• diep nadenken over levensvragen
• sterke binding hebben met de natuur (planten, dieren)
• blijk geven van respect voor het leven en voor andere mensen
• wat tegenover elkaar staat tot harmonie (willen) brengen ('mediator')

Sommige kinderen geven blijk van paranormaal/spirituele kenmerken. Deze kenmerken zijn niet karakteristiek voor alle hoogsensitieve kinderen, maar kunnen bij enkele van hen wel overduidelijk aanwezig zijn

• geesten of entiteiten ervaren
• communiceren met elfjes, kabouters enzovoort
• telepathische vermogens bezitten
• gebeurtenissen voorzien
• licht en kleuren (aura's) waarnemen
• herinneringen aan vorige levens hebben

Bron: Landelijk informatiepunt Hoogsensitieve Kinderen (www.lihsk.nl)

Wil je meer weten over hoogsensitiviteit. Of wil je hulp om er beter mee om te kunnen gaan? Neem dan eens contact met me op.

Simone

Contact opnemen met Simone